In de schaduw van het EK is een hele bijzondere editie van de Copa América bezig
Bijna parallel lopend aan het EK is in de Verenigde Staten ook de Copa América toe aan zijn apotheose. In de nacht van zondag op maandag (Nederlandse tijd) nemen het Argentinië van Lionel Messi en het Colombia van de volledig opgeleefde James Rodríguez het tegen elkaar op in de finale van een hele bijzondere editie van het Zuid-Amerikaans kampioenschap. Over waarom deze editie van de Copa América extra memorabel was, is en zal zijn.
Door Jan Hoeksema
“Op het moment dat ik voor het eerst bij de nationale selectie van Colombia zat, heb ik hem direct verteld dat hij mijn idool is en altijd zal zijn”, vertelt Luis Díaz, zichtbaar vechtend tegen de tranen, na afloop van de gewonnen halve finale tegen Uruguay. “Ik kijk al naar hem sinds ik klein ben. Dat ik het veld met hem mag delen, vult mij met trots. Ik vertel hem altijd dat hij een genie is, ik heb heel veel bewondering voor hem. Dit is zijn toernooi, zonder twijfel.”
Het water komt de dijk van de Liverpool-aanvaller op terwijl hij oreert over zijn teamgenoot en voorbeeld, James Rodríguez. De 33-jarige nummer 10 van Colombia, tegenwoordig uitkomend voor São Paulo in Brazilië, is bezig aan het eindtoernooi van zijn leven. En de heropleving van James is niet de enige bijzondere rode draad die door deze editie van de Copa loopt.
Hattrick voor Messi?
Waar de finaleplek voor Colombia als een verrassing gezien mag worden, geldt dat beduidend minder voor de opponent in de eindstrijd. Al kende Argentinië geen hobbelloze weg naar de finale in het Hard Rock Stadium in Miami. Vooral de kwartfinale tegen Ecuador was billenknijpen, maar er waren meer obstakels voor de regerend wereldkampioen.
In de groepsfase van het toernooi, dat gehouden wordt in de Verenigde Staten en in de vorm van het gastland, Jamaica, Mexico, Panama, Canada en Costa Rica maar liefst zes deelnemers kent die niet uit Zuid-Amerika komen, wint Argentinië weliswaar alle wedstrijden, maar dat gaat de ene keer makkelijker dan de andere. Het tweede duel, tegen Chili, verloopt moeizaam.
Een hele late treffer van Lautaro Martínez bezorgt la Albiceleste uiteindelijk de overwinning, nadat doelman Claudio Bravo lange tijd de held van de avond leek te gaan worden met zijn vele reddingen namens Chili. In aanloop naar het derde en laatste groepsfaseduel ontving de Argentijnse bondscoach Lionel Scaloni uitermate vervelend nieuws: Lionel Messi kampte met een blessure. La Pulga keek uiteindelijk negentig minuten vanaf de reservebank toe en zag zijn Argentinië, ondanks een gemiste penalty, met 2-0 zegevieren tegen Peru.
Strafschoppen zouden nog een keer een thema worden voor Argentinië. In een weinig imponerend optreden tegen Ecuador in de kwartfinale kregen de mannen van Scaloni in de blessuretijd de 1-1 om de oren, waarna het duel vanaf elf meter beslist zou worden. Ondanks een gefaalde panenka van Messi bekerde Argentinië door. De halve finale tegen Canada leverde, mede dankzij de eerste treffer van de sterspeler van Inter Miami, een probleemloze 2-0 overwinning op.
Zo staan de Argentijnen prompt voor de derde eindronde op rij in de finale, nadat eerder het WK 2022 en de Copa van 2021 werden gewonnen. Tot die vorige editie van het Zuid-Amerikaans kampioenschap kreeg Messi, zeker vanuit zijn vaderland, het verwijt te weinig te presteren met het nationale team. Maandag om 02:00 uur ‘s nachts (Nederlandse tijd) kan hij de derde grote prijs met Argentinië bijschrijven, bij een overwinning op Colombia. Een hattrick voor Messi en co?
James draait de klok terug
Winnen van los Cafeteros klinkt makkelijker gezegd dan gedaan. De selectie van Colombia waarborgt, op Díaz na, geen enkele speler die bij een Europese topclub speelt. De eerste doelman is de 35-jarige Camilo Vargas, contractspeler van het Mexicaanse Atlas FC. Op het WK in Qatar, slechts anderhalf jaar geleden, was Colombia niet van de partij. En toch is dit een team om rekening mee te houden.
Onder bondscoach Néstor Lorenzo, aangesteld na de mislukte WK-kwalificatie van 2022, heeft Colombia een reeks neergezet van bizarre proporties. Sinds zijn aanstelling stond de Argentijn 25 wedstrijden aan het roer, met 19 overwinningen en 6 gelijke spelen tot gevolg. Colombia is dus ongeslagen onder Lorenzo. En in die reeks nam het trotse voetballand het niet op tegen louter kleinere landen. Onder meer Duitsland, Uruguay, Brazilië en Spanje moesten geloven aan Lorenzo-ball.
Tijdens de huidige Copa worden de Colombianen bijna eigenhandig gedragen door één man: James. Dat uitgerekend hij de ster van dit toernooi is, mag gerust bijzonder genoemd worden. Bij São Paulo staat hij nu een jaar onder contract en speelde hij 22 wedstrijden, alvorens hij deze zomer weer mag vertrekken, een doorlopend contract ten spijt. Ondanks zijn twijfelachtige vorm in de Braziliaanse Série A is James in opperbeste doen op het eindtoernooi in Amerika.
De klassieke nummer 10 weet zijn uitstekende spel uit te drukken in cijfers: James was reeds goed voor één doelpunt en zes (!) assists dit toernooi. In de halve finale tegen Uruguay was hij voor de zesde keer aangever, waarmee hij het record van meeste assists op één Copa América overnam van niemand minder dan Messi.
James’ spel doet denken aan het WK 2014, toen Colombia aan zijn hand tot de kwartfinale reikte. De creatieveling, toen bezig aan zijn laatste weken als speler van FC Porto, werd met zes doelpunten topscorer van het toernooi, produceerde twee assists, verdiende zijn toptransfer naar Real Madrid en maakte met een onwerkelijke volley een van de mooiste goals uit de recente WK-geschiedenis.
Tien jaar later laat James zien nog steeds een geweldige speler te zijn, ondanks dat dat er op clubniveau al een tijdje niet meer uitkomt. Aan de hand van zijn niveau is Colombia dit toernooi uitgegroeid tot kanshebber en finalist.
Brazilië en Vinicius laten het afweten
Die rol was op voorhand ook weggelegd voor Brazilië, verliezend finalist in 2021. Met bekende kanonnen als Vinicius Júnior, Rodrygo, Éder Militão en Alisson en de aanstormende Endrick waren de Goddelijke Kanaries, na Argentinië, misschien wel dé favoriet voor de eindzege. Niets bleek minder waar.
Nadat een uitermate teleurstellende groepsfase - er werd gelijkgespeeld tegen Costa Rica en Colombia, Paraguay werd verslagen - met de tweede plek werd afgesloten, wachtte in de eerste knock-outronde het Uruguay van Marcelo Bielsa. Die kwartfinale betekende ook meteen het eindstation voor Brazilië: na negentig doelpuntloze minuten nam la Celeste de strafschoppen beter.
Zo moest a Seleção vegen met de spons van Blanus en dat gold ook voor Vinicius. De grote man bij Real Madrid werd in het openingsduel geneutraliseerd door de defensie van Costa Rica - met onder meer nieuwbakken Feyenoord-aanwinst Jeyland Mitchell - leefde middels twee doelpunten op in de tweede wedstrijd, maar pakte in de laatste groepsfasewedstrijd zijn tweede gele kaart en miste de verloren kwartfinale tegen Uruguay, dat uiteindelijk in de troostfinale Canada opzijzette en het brons meenam.
Keerzijdes van een toernooi in de VS
Niet alleen de landen en spelers maken deze editie van de Copa tot een memorabele. Toen Peru en Canada het tegen elkaar opnamen in de groepsfase, was het een assistent-scheidsrechter die de headlines haalde. Humberto Panjoj viel flauw tijdens de eerste helft, vermoedelijk vanwege de extreme hitte. De Verenigde Staten zijn, net als gedurende deze Copa, gastland voor het WK van 2026. De buitensporige weersomstandigheden vormen een zorgelijk punt in aanloop naar het mondiale toernooi over twee jaar.
Dat geldt ook voor de toeschouwersaantallen. Het spel binnen de lijnen werd bij tijd en wijle overschaduwd door een zee aan lege stoeltjes. Waar op het EK elke wedstrijd werd bijgestaan door een (vrijwel) vol stadion, moest menig Copa-duel het doen met een halfleeg sportpark. Zelfs het gastland kreeg het niet voor elkaar zijn wedstrijden uit te verkopen.
Dat deze Copa werd toegewezen aan de Verenigde Staten, al dan niet als noodoplossing na het terugtrekken van Ecuador, heeft lang niet op alle fronten uitgepakt zoals de Zuid-Amerikaanse voetbalbond (CONMEBOL) hoopte. Het draagt, samen met de bijzondere verhaallijnen van de finalisten, allemaal bij aan deze memorabele editie van de Copa América. En wie er in de nacht van zondag op maandag ook met de titel vandoor gaat, het was een toernooi voor in de boeken.